Мне заўсёды шчасціла: прафесійны і жыццёвы шлях Віктара Рабцэвіча

«Не расстануся з камсамолам, буду вечна маладым!» – радкі гэтай песні, напісанай знакамітым творчым дуэтам Аляксандры Пахмутавай і Мікалая Дабранравава, верагодна, маглі б гучаць і з вуснаў нашага героя. І гучаць ад сэрца. Бо камсамольская маладосць пакінула ў яго жыцці несціральны адбітак, сфарміравала погляды на жыццё і дала ўпэўненасць у тым, што няма нічога немагчымага для таго, хто хоча дасягнуць сваёй мэты. Шмат гадоў Віктар Рабцэвіч узначальваў Магілёўскі архітэктурна-будаўнічы каледж. І сёння мы раскажам пра яго прафесійны і жыццёвы шлях.

Маладосць і бадзёрасць вясёлымі агеньчыкамі блішчаць у вачах майго суразмоўцы. А словы: «Мне хутка 88 споўніцца», думаецца, ва ўсіх, хто ўпершыню сустракаецца з Віктарам Канстанцінавічам, выклікаюць здзіўленне. Ну ніяк не скажаш, вочы ж не могуць хлусіць! Аднак з адным не паспрачаешся: такі грунтоўны вопыт не набудзеш, пакуль не пройдзеш не адзін дзясятак блытаных жыццёвых пуцявін.

Яшчэ ў пачатку сустрэчы наш суразмоўца палічыў патрэбным удакладніць:
– Заўсёды я сустракаў вельмі добрых людзей: у школе, далей у войску, інстытуце. Усё жыццё мне шчасціла…
Але з першых радкоў яго аповеду разумееш: гэта не больш чым сціпласць, якая і выклікае жаданне аддаць права ганарыцца поспехамі і няпростым, але цікавым жыццём, камусьці іншаму.

Ваеннае дзяцінства
– Маё дзяцінства, якое прыйшлося на ваенныя і пасляваенныя часы, было вельмі складаным. Я нарадзіўся ў вёсцы Альшанец Бярэзінскага раёна Мінскай вобласці. У 1912 годзе мой дзядуля выбраў гэтае месца ў лесе каля балота і вырашыў будаваць там дом. У гады Вялікай Айчыннай вайны наша вёска была партызанскай, тут для іх выпякалі хлеб. У нас была маленькая непрыкметная хатка і нават на той час, як у вёску прыходзілі немцы, у нас заставаўся хворы партызан, якога даглядала, як магла, маці. Бо ў яе не было ніводнага класа адукацыі. Тата рабіў трактарыстам, а мама проста працавала ў калгасе. А ў сям’і нас з сястрой было двое.
Вайна адступіла, але пакінула маленькаму Віцю на памяць малакроўе і курыную слепату. І хаця хлопчыку ўжо ішоў дзявяты год, у школу ён не пайшоў, маці адкармлівала сына, пакуль ён не паздаравеў.

– Да чацвёртага класа даводзілася хадзіць у школу за чатыры кіламетры. А ў пятым-сёмым класе дыстанцыя павялічылася да 9 кіламетраў. Мне пашчасціла, што я не быў пераросткам. Бо многія дзеці праз вайну страцілі час, і ў школу хадзілі ўжо дарослыя хлопцы. Ды і мая сястра за два гады скончыла чатыры класы і на гэтым спынілася. Вёска была невялікая, таму працягваць навучанне мне давялося аднаму. Далей паўстала пытанне: хадзіць за 15 кіламетраў у 8 клас ці паступаць кудысьці і засвойваць прафесію.
З гэтага часу жыццё нашага героя закруцілася. Далей былі паўгода навучання ў лесагаспадарчым тэхнікуме у Буда-Кашалёўскім раёне, вяртанне ў родную вёску і яшчэ паўтара года ў школе за 15 кіламетраў. Як можна зразумець, лёгка нашаму герою не было.

Маладосць не ведае стомы
Юнацтва і маладыя гады ва ўсе часы ставяць чалавека перад сур’ёзным выбарам. Кім быць? У якім кірунку павесці сваё жыццё? Хто будзе побач? Не абмінулі гэтыя экзістэнцыяльныя пытанні і Віктара. І калі з адказам на першае ён, як і многія равеснікі, вызначыўся даўно, то другое прымусіла спыніцца і падумаць грунтоўна.

– Я хацеў паступаць у вайсковае вучылішча, – расказвае Віктар Канстанцінавіч. – У Бярэзінскім ваенкамаце, паглядзеўшы на мае адзнакі, мне паабяцалі выдаць накіраванне. Але штосьці пайшло не так. І магчымасць паступіць была толькі праз год. Я прапусціў паступленне ва ўсе навучальныя ўстановы ды, шчыра кажучы, і не ведаў куды, акрамя ваеннага вучылішча, падацца. У той час усе хлопцы, якія перажылі вайну, хацелі быць ваеннымі.

Па парадзе знаёмых малады чалавек накіраваўся ў бліжэйшы буйны горад – Магілёў – і ўладкаваўся на працу цесляром, пра гэта сведчыць і першы запіс у працоўнай кніжцы.
Уменні ў новаспечанага гараджаніна былі, а вось разрад адсутнічаў. І гэта дадавала незразумеласці.

– Напрыканцы першага месяца брыгадзір сабраў нас і сказаў, што не ведае, як аплачваць маю працу. А мае тагачасныя калегі адказалі: плаціце так жа, як і нам, бо ён так сама працаваў. Тады я адчуў, наколькі рабочы клас справядлівы.
За першым працоўным вопытам узніклі і перспектывы зноў стаць студэнтам. Хлопец даведаўся, што будаўнічы тэхнікум праводзіць прыём на завочнае аддзяленне. І паступіў. Не ведаючы, што праз некалькі гадоў сам узначаліць гэтую навучальную ўстанову.

– На чацвёртым курсе мяне накіравалі на цаліну, у Казахстан. У Магілёўскім райкаме камсамолу выдалі пуцёўку. Нас, маладых і вясёлых, сабралі цэлы эшалон і ў таварных вагонах везлі 14 сутак у Кустанайскую вобласць.
Прыпынкі рабілі пераважна на таварных станцыях, тады з усяго СССР ішла вялікая колькасць цягнікоў, трэба было раз’язджацца. У час дарогі мяне выклікалі ў камсамольскі штаб у адным з вагонаў і прызначылі камандзірам брыгады.
Першы цалінны вопыт нашага героя быў няпростым. Групу маладых людзей адразу з цягніка прывезлі ў стэп, дзе з пабудоў было толькі часовае жыллё для дзяўчат. Хлопцам жа далі брызент і сказалі самім наладжваць свой побыт. Са спробамі і памылкамі яны зрабілі навес, які і стаў для іх часовым домам. Есць гатавалі студэнты таксама самі (прадукты прывозілі). Іх асноўнымі задачамі было ўзвесці сталовую і гуртажытак, а далей гэтае месца павінна было стаць цэнтрам калгаса. У Казахстане беларуская моладзь правяла амаль год, а калі дзяўчаты і хлопцы вярнуліся дамоў, апошніх, што яшчэ не служылі ў войску, ужо чакалі павесткі. Некалькі дзён, каб пабачыцца з роднымі, і зноў дарога. У Азербайджан, Закаўказскую ваенную акругу.

Камсамольскі лідар
Служба ў войску для Віктара Рабцэвіча была цікавай і актыўнай. З першых дзён ён уключыўся у работу камсамола. А далей і стаў камсамольскім лідарам.

– Пасля навучання мяне адправілі ў школу малодшых камандзіраў. У мяне не было афіцэрскага звання, неабходнага для таго, каб займаць пасаду сакратара камсамольскай арганізацыі. Але пры галасаванні мае таварышы-саслужыўцы выбралі мяне, а не прысланага кандыдата-афіцэра. Так давялося, акрамя курсанцкіх абавязкаў, займацца спартыўнай і культурна-масавай работай, нават у хоры стаў спяваць, каб іншым паказаць прыклад, – з усмешкай узгадвае Віктар Канстанцінавіч.
За выдатныя поспехі ў баявой і палітычнай падрыхтоўцы і ўмелае кіраўніцтва камсамольскай арганізацыяй Віктар Рабцэвіч атрымаў Ганаровую грамату ЦК УЛКСМ.
Маладому чалавеку хацелася працягнуць службу, для гэтага неабходна было паступіць у ваеннае вучылішча, але здароўе гэта зрабіць не дазволіла.

Ад Алтая да роднай Беларусі
Адной з важных кропак на жыццёвай карце нашага героя стаў Барнаул: тут ён пачаў навучанне ў ВНУ, тут жа сустрэў сваю будучую жонку Людмілу. А скончыць давялося ўжо архітэктурна-будаўнічы факультэт Мінскага палітэхнічнага інстытута. Там жа завязаліся знаёмствы, якія ў далейшым дапамагалі Віктару Рабцэвічу ў працоўнай дзейнасці.
Пакуль вучыўся ў Мінску, актывіст не мог не адгукнуцца на запрашэнне яшчэ раз наведаць цалінныя землі. Толькі ўжо ў якасці арганізатара. Малады чалавек загадзя ездзіў па населеных пунктах Казахстана і заключаў дамовы для будучай працы беларускіх камсамольцаў.
Да пяцідзесяцігоддзя з пачатку асваення цаліны Віктар Канстанцінавіч атрымаў ад тагачаснага Прэзідэнта Казахстана Нурсултана Назарбаева юбілейны медаль. Гэтая ўзнагарода была не адзінай, якую пакінула на памяць цаліна. Але адной з самых важных, бо вялікае бачыцца на адлегласці. У тым ліку і часавай.

Педагагічная сцежка
У Магілёў наш герой вярнуўся пасля размеркавання ў інстытуце. Многія таварышы засталіся ў беларускай сталіцы. Але Віктару, які да таго часу ажаніўся, важнымі былі побытавыя ўмовы. А ў Магілёве для маладых абяцалі жыллё. Так пачалася педагагічная дзейнасць Віктара Рабцэвіча ў Магілёўскім архітэктурна-будаўнічым каледжы, а тады яшчэ тэхнікуме.
За невялікі часавы адрэзак педагог змог прайсці прыступкі кар’ернай лесвіцы і ў 35 год стаць дырэктарам навучальнай установы. Тады тэхнікум размяшчаўся на вуліцы Піянерскай, у старым будынку, які не адпавядаў патрабаванням. На міністэрскім узроўні маладому кіраўніку вылучылі грошы. І будаўнік па прафесіі, у прамым і пераносным сэнсе, узвёў новы корпус па вуліцы Касманаўтаў, а за ім і дзевяціпавярховы інтэрнат.
Наш герой зноў сціпла адыходзіць у бок і кажа, што без цудоўных педагогаў і выкладчыкаў каледжа яго прафесійная дзейнасць не была б такая паспяховая.
48 гадоў Віктар Рабцэвіч аддаў навучальнай установе ў Магілёве, якая стала для яго роднай. 34 гады працаваў на пасадзе дырэктара. Пры ім тэхнікум стаў каледжам, а пасля ўвайшоў у склад Беларуска-Расійскага ўніверсітэта. На працягу дваццаці гадоў ён узначальваў абласны Савет дырэктараў сярэдніх спецыяльных навучальных устаноў, быў удзельнікам васьмі дэпутацкіх скліканняў рознага ўзроўню. Мае наш герой званне Заслужанага настаўніка БССР, члена-карэспандэнта Беларускай акадэміі архітэктуры, саветніка Беларускага акадэмічнага цэнтра Міжнароднай акадэміі архітэктуры.
За плячыма – важкі вопыт. А ў душы Віктар Рабцэвіч – усё той жа апантаны малады камсамолец, якому зоры асвятляюць шлях.

Алёна Кухарава